Het omgevingsplan vervangt onder de Omgevingswet het bestemmingsplan (de bouwverordening en de welstandsnota). Een omgevingsplanactiviteit komt in de Omgevingswet in drie betekenissen voor: a. een activiteit waarvoor in het omgevingsplan is bepaald dat het verboden is deze zonder omgevingsvergunning te verrichten en die niet in strijd is met het omgevingsplan, b. een activiteit waarvoor in het omgevingsplan is bepaald dat het verboden is deze zonder omgevingsvergunning te verrichten en die in strijd is met het omgevingsplan, of c. een andere activiteit die in strijd is met het omgevingsplan.

Het kan zijn dat voor het bouwen van een bouwwerk een omgevingsvergunning voor een omgevingsplanactiviteit is vereist. Dat geldt zowel als een omgevingsvergunning is voorgeschreven als wanneer het bouwplan in strijd is met het omgevingsplan. De omgevingsvergunning voor de omgevingsplanactiviteit is het beste te vergelijken met de omgevingsvergunning voor gebruik onder artikel 2.1 lid 1, aanhef en onder c, Wabo.

In het Besluit bouwwerken leefomgeving is een landelijke lijst opgenomen van bouwwerken waarvoor geen omgevingsvergunning voor een omgevingsplanactiviteit is vereist. Het bouwwerk hoeft dan niet aan het omgevingsplan te voldoen. Daarnaast is er een ‘bruidsschat’ met omgevingsplanvergunningvrije bouwplannen in het tijdelijke deel van het omgevingsplan. Die bouwwerken zijn weliswaar vergunningvrij, maar moeten wel aan het omgevingsplan voldoen.

De omgevingsvergunning voor een omgevingsplanactiviteit kan worden verleend in overeenstemming met de regels die in het omgevingsplan daarover zijn gesteld. Daarnaast kan in afwijking van de regels in het omgevingsplan de omgevingsvergunning worden verleend ‘met het oog op een evenwichtige toedeling van functies aan locaties’.